Resultaten in aantocht

De COVID-19 pandemie heeft behoorlijk roet in het eten gegooid in de planning van de PRIDE Study. In de afgelopen anderhalf jaar hadden we graag veel resultaten bekend willen maken, maar ook het PRIDE Study team moest aanpassingen in de werkzaamheden doen. Hierdoor konden onder andere de voedingsvragenlijsten niet afgenomen worden en konden we ook de buisjes voor het verzamelen van speeksel niet versturen. Gelukkig waren er geen gevolgen voor de gewone vragenlijsten en hebben we gelukkig ook veel nieuwe deelneemsters mogen verwelkomen!

De PRIDE Study onderzoekers hebben ook vanuit huis moeten werken, vaak gecombineerd met de zorg voor kinderen en/of andere familieleden en het geven online onderwijs aan studenten Biomedische Wetenschappen en Geneeskunde. Daarnaast zijn ze ook betrokken geweest bij een aantal onderzoeken die gerelateerd zijn aan de pandemie, om zo ook een steentje bij te dragen aan de wetenschappelijke kennis op dat gebied. In de afgelopen maanden hebben we ons gelukkig weer (bijna) volledig richten op de PRIDE Study. Van een aantal projecten zijn de analyses uitgevoerd en de resultaten opgeschreven, klaar voor publicatie in vakliteratuur. En daarna zullen we deze resultaten ook meteen hier bekend maken. Hierbij alvast een tipje van de sluier over de resultaten in aantocht.

Stress, cortisol en effect op zwangerschap

Uit voorgaande onderzoeken blijkt dat stress, en met name depressieve symptomen, een negatief effect kan hebben op de zwangerschap. Hoe dit precies kan, is onbekend. Er wordt gedacht dat cortisol (het “stress-hormoon”) hierin een rol kan spelen. Dit hebben we onderzocht in de PRIDE Study, met de volgende resultaten:

• We hebben bij 652 PRIDE Study deelneemsters gekeken of er een verband is tussen scores op een viertal meetinstrumenten voor stress en depressieve symptomen en de hoeveelheid cortisol in speeksel. Dit laatste is een goede afspiegeling van de hoeveelheid cortisol in het bloed. We vonden geen verband tussen het hebben van stress of depressieve symptomen tijdens de zwangerschap en de hoeveelheid cortisol in speeksel. Dit onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift PLoS One en hier volledig te lezen.
• Daarnaast hebben we onderzocht of de hoeveelheid cortisol samenhangt met een aantal geboorte-uitkomsten. Hiervoor hebben we de hoeveelheid cortisol vergeleken tussen vrouwen die een vroeggeboorte gehad hebben of een kindje met een laag geboortegewicht. Ook hier vonden we geen verbanden. Mogelijk is een hoog cortisol wel geassocieerd met het krijgen van een kindje dat te klein is voor de zwangerschapsduur, vooral bij meisjes. Er is echter nog aanvullend onderzoek mogelijk om hier robuustere conclusies uit te kunnen trekken. Wel is duidelijk dat cortisol zeker niet de enige ‘biomarker’ is die een link kan leggen tussen stress en negatieve effecten op de zwangerschap. Het volledige artikel, dat gepubliceerd is in Archives of Gynecology and Obstetrics, is hier te lezen.

Dit waren de laatste twee artikelen uit het proefschrift van Richelle Vlenterie. Zij is in november 2019 op dit onderwerp gepromoveerd. Maar meer onderzoek naar dit belangrijke onderwerp zit in de planning!

Pilgebruik rond de conceptie

Postdoc Anton Schreuder heeft afgelopen jaar onderzoek gedaan naar het gebruik van orale anticonceptie (de pil) vlak voor en tijdens de zwangerschap. Hij heeft hierbij gekeken of er verbanden zijn met bepaalde zwangerschapscomplicaties en geboorte-uitkomsten. Alle gegevens zijn geanalyseerd en het artikel is opgestuurd voor publicatie. Daarnaast heeft stagiaire Lieve Tuitjer onderzoek gedaan naar miskramen na het gebruik van de pil. Wanneer deze artikelen gepubliceerd zijn, zullen we ook hier de resultaten delen.

Maagzuurremmers tijdens de zwangerschap

In samenwerking met het Nederlands Bijwerkingencentrum Lareb hebben we onderzoek gedaan naar de veiligheid van maagzuurremmers tijdens de zwangerschap. Brandend maagzuur komt vaak voor tijdens de zwangerschap, met name in het derde trimester. Veel vrouwen nemen hiervoor medicijnen die bij de drogist of supermarkt zonder recept te koop zijn. Dit zien we ook terug binnen de PRIDE Study: in de eerste 33 weken van de zwangerschap gebruikt ruim 1 op de 5 vrouwen (21%) antacida. Steeds meer vrouwen gebruiken ook andere medicijnen tegen maagzuur, zoals omeprazol. In dit onderzoek hebben we gekeken naar een mogelijk beschermend effect op het krijgen van zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) en verbanden met de gezondheid van het kind. Ook deze resultaten liggen klaar voor publicatie in vakliteratuur.

Luchtwegaandoeningen bij het kind

Van veel luchtwegaandoeningen bij kinderen wordt gedacht dat ze ontstaan tijdens de zwangerschap. Maar we weten niet precies wanneer deze ontstaan tijdens de zwangerschap. In dit project wordt gekeken naar het verband tussen depressieve symptomen en het gebruik van bepaalde geneesmiddelen op verschillende momenten tijdens de zwangerschap op het voorkomen van luchtwegaandoeningen bij kinderen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar astma, maar ook voorlopers hiervan worden meegenomen. Doordat er binnen de PRIDE Study op verschillende momenten informatie hierover verzameld wordt, is dit unieke onderzoek met de vragenlijstgegevens mogelijk.

Therapietrouw onder zwangere vrouwen

Hoe goed nemen zwangere vrouwen voorgeschreven medicatie? Stagiaire Beau de Korte heeft dit onder de loep genomen door apotheekgegevens en medicatiedagboekjes van 816 PRIDE Study deelneemsters met elkaar te vergelijken. Sommige medicijnen werden vaak gebruikt zoals voorgeschreven, maar dit was zeker niet voor alle medicijngroepen het geval. Sommige medicijnen werden bijvoorbeeld korter gebruikt dan voorgeschreven. De resultaten van dit onderzoek zijn nog niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift, maar al wel als preprint beschikbaar.

Gebruik van antidepressiva

Antidepressiva worden steeds vaker gebruikt tijdens de zwangerschap. Binnen het HEALTHx2 dat uitgevoerd wordt door onderzoekers aan de Universiteit van Oslo, wordt er meer onderzoek gedaan naar deze medicijnen. Ook binnen de PRIDE Study. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de vragenlijsten, apotheekgegevens en cortisolbepalingen in speeksel. Afgelopen najaar heeft promovenda Fatima Tauqeer hiervoor een werkbezoek gebracht aan Nijmegen, en vanaf mei zal postdoc Nhung Trinh ook vanuit Noorwegen naar Nederland komen om met PRIDE Study gegevens onderzoek te doen.