Resultaten uit de PRIDE Study

In de afgelopen paar maanden zijn maar liefst 5 artikelen met resultaten uit de PRIDE Study gepubliceerd in medisch-wetenschappelijke tijdschriften. Hieronder een korte samenvatting:

Vaststellen van depressieve symptomen

Veel vrouwen hebben depressieve symptomen tijdens de zwangerschap. Geschat wordt dat dit bij 10-15% van de zwangerschappen voorkomt. Wanneer deze tijdig herkend worden, kan goede begeleiding of behandeling voorkomen dat de depressieve symptomen schadelijke gevolgen hebben voor de gezondheid van de zwangere vrouw of haar ongeboren kind. In dit onderzoek hebben Richelle Vlenterie en collega’s gekeken of er met twee eenvoudige vragen (de zogenaamde PHQ-2 vragenlijst) goed onderscheid gemaakt kan worden tussen zwangere vrouwen met en zonder depressieve klachten. Normaal gesproken gebeurt dit namelijk met veel langere vragenlijsten, die vaak te veel tijd kosten om af te nemen.

Uit het onderzoek bleek dat de PHQ-2 redelijk goed onderscheid kan maken tussen vrouwen met en zonder depressieve klachten. Wel wijst deze vragenlijst relatief veel zwangere vrouwen onterecht aan alsof ze depressieve klachten hebben, terwijl dat volgens een ‘officieel’ meetinstrument niet het geval is. Hierdoor kan worden geconcludeerd dat als een zwangere vrouw volgens de PHQ-2 geen depressieve klachten heeft, dat ook echt wel zo zal zijn. Wanneer dat wel het geval is, kan verder onderzoek nodig zijn.

De resultaten van dit onderzoek met gegevens uit de PRIDE Study zijn gepubliceerd in het Journal of Psychosomatic Research.

Depressie en angst tijdens de zwangerschap

Uit voorgaande studies is bekend dat depressieve symptomen en angststoornissen tijdens de zwangerschap een verhoogde kans geven op gezondheidsproblemen bij moeder en kind. In dit onderzoek met gegevens van 2897 deelneemsters uit de PRIDE Study is gekeken naar het voorkomen van depressieve klachten en angst in het eerste en laatste deel van de zwangerschap. Daarnaast is gekeken welke factoren samenhangen met het krijgen van depressieve symptomen en angst tijdens de zwangerschap.

Depressieve symptomen kwamen vaker voor aan het eind van de zwangerschap (bij 10% van de vrouwen) dan aan het begin van de zwangerschap (5.4%). Voor angst was dit juist andersom: 17.9% in het begin en 14.2% aan het einde van de zwangerschap. Dit patroon komt overeen met dat gezien in studies buiten Nederland.

Verschillende factoren lijken samen te hangen met een verhoogd risico op depressieve symptomen en/of angst, waaronder een laag opleidingsniveau, ernstige misselijkheid en weinig lichaamsbeweging. Mogelijk zouden deze factoren gebruikt kunnen worden om te kijken welke vrouwen een verhoogd risico op depressieve symptomen of angst tijdens de zwangerschap hebben.

De resultaten van dit onderzoek, dat uitgevoerd is door Kim van de Loo, Richelle Vlenterie en collega’s is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Birth.

Het ‘meten’ van medicijngebruik met vragenlijsten

Medicijngebruik tijdens de zwangerschap is een van de belangrijkste onderdelen binnen de PRIDE Study. Eerdere studies lieten echter zien dat het heel erg moeilijk is om betrouwbare gegevens over het gebruik van voorgeschreven en vrij verkrijgbare medicijnen te verzamelen. Daarom worden er in de PRIDE Study vragenlijsten zo veel vragen over medicijngebruik gesteld; volgens eerder onderzoek zou dit tot betrouwbaardere gegevens moeten leiden.

Dit laatste hebben we met behulp van dagboekjes over medicijngebruik onderzocht in de PRIDE Study. En met succes, want de digitale vragenlijsten die gebruikt worden in de PRIDE Study leken betrouwbaardere gegevens over medicijngebruik tijdens de zwangerschap op te leveren dan in studies met andere methoden. Maar nog steeds is de dataverzameling voor medicijngebruik nog niet helemaal optimaal, maar wel heel goed bruikbaar voor verder onderzoek naar de effecten van medicijngebruik op de gezondheid van moeder en kind.

De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in het American Journal of Epidemiology.

Gegevens over de afloop van zwangerschap

Kun je met vragenlijsten die online zijn ingevuld wel goede gegevens krijgen? Dat is een vraag die we vaak krijgen van collega-onderzoekers. En daarom doen we daar ook onderzoek naar, zodat we uiteindelijk zeker weten dat de resultaten uit de PRIDE Study betrouwbaar zijn. Gegevens die heel vaak gebruikt gaan worden in onderzoek met PRIDE Study data zijn die over de afloop van de zwangerschap, waaronder geboortegewicht en zwangerschapsduur. Om te kijken of de gegevens uit de vragenlijsten betrouwbaar zijn, zijn deze vergeleken met gegevens uit 882 dossiers van verloskundigen en gynaecologen.

De gegevens die verzameld waren met de digitale vragenlijsten waren van dezelfde of zelfs hogere kwaliteit vergeleken met gegevens die verzameld waren met de meer traditionele methoden. Er waren maar heel weinig verschillen tussen de vragenlijsten en de medische dossiers. Dit betekent dat deze gegevens snel ingezet kunnen worden voor onderzoek en dat we deze niet uit dossiers hoeven te halen. Dit laatste kost namelijk erg veel tijd. Deze resultaten zijn gepubliceerd in het Journal of Clinical Epidemiology.

De ontwikkeling van REach

Enige tijd geleden heeft een klein groepje deelneemsters aan de PRIDE Study een app getest waarmee gegevens voor medisch-wetenschappelijk onderzoek verzameld kunnen worden. Deze app maakt deel uit van een groter project dat uitgevoerd wordt door het Radboud REshape Innovation Center: REach. Met REach kan iedereen (dus niet alleen onderzoekers, maar ook patiënten of andere geïnteresseerden) een app ‘programmeren’, die dan in de App store gezet kan worden om daarmee veilig gegevens voor onderzoek te verzamelen. Dit bestaat uit 4 delen: een toestemmingsverklaring, een module om vragenlijsten mee te maken, het delen van informatie uit de HealthKit en actieve taken, zoals een gehoortest. Met de PRIDE Study deelneemsters is gekeken of de kwaliteit van de gegevens uit de app goed genoeg is voor gebruik in wetenschappelijk onderzoek (antwoord = ja) en of deelname aan onderzoek met de app überhaupt gewaardeerd werd (antwoord = ja).

Het ontwerp van REach en deze resultaten zijn gepubliceerd in het Journal of Participatory Medicine. Overigens werkt de app alleen op iPhones en is nog lang niet geschikt om de vragenlijsten van de PRIDE Study te vervangen.